पिरेल्लीची कॅलेंडर्स जगतविख्यात आहेत. या कॅलेंडर्सवर सुपरमॉडेल्स आणि सुपरस्टार्स झळकतात. त्यांनाही या कॅलेंडरवर आपली छबी झळकणं म्हणजे आपला बहुमान आहे असं वाटत असतं. पिरेल्ली च्या मोजक्या १५ - २० हजार प्रती काढल्या जातात. त्या विक्रीसाठी ठेवल्या जात नाहीत. पिरेल्लीची बडी गिर्‍हाईकं आणि जगातल्या काही नामांकीत व्यक्तींनाच ती भेट म्हणून दिली जातात. ऑस्करच्या कार्यालयात, युनोत, बिल गेटस च्या कार्यालयात किंवा मुकेश अंबानीच्या कार्यालयात .... ही झळकलेली दिसतात.
१९८७ मधे पिरेल्ली कॅलेंडरच्या मुखपृष्ठावर छापलं गेलेलं जिचं छायाचित्र होतं. ती होती.... वारीस डियरी! हा फॅशन जगतातला सर्वोच्च बहुमान समजला जातो. तोवर वारीस ही फॅशन विश्वाला अज्ञात असलेली तरूणी होती.
काय आहे तिची कहाणी? ती इथवर कशी पोचली?
वारीस सोमालियातल्या एका खेड्यात जन्मली आणि वाढली. सोमालिया दुष्काळग्रस्त आणि कुपोषित. तिही एका खायप्यायची वानवा असलेल्या घरात जन्मली. सोमालियात घरगृहस्थी चालवतात स्त्रिया, पुरूष कधीतरी शिकार करतात आणि ऎरवी दारू पिऊन पडून राहतात. पण घरावर अधिकार असतो अर्थातच पुरूषांचा!
थोडसं कळू लागल्यावर वारीस शेळ्या राखण्यासाठी जाऊ लागली. दिवसा तापलेल्या वाळूतून ती वणवण फिरायची रात्र होताच कडाक्याची थंडी पडायची, उशीरा ती घरी परते. अनेकदा अर्धपोटी राहावं लागायचं तर कधी कधी दोन दोन दिवस उपास घडे. तिथे कुणाला शाळेचं नावदेखिल माहीत नाही. या काळात निसर्गच तिचा सखासोबती होता. प्राण्यांसारखं तिही पाणी दिसताच पिऊन घ्यायची.
दिवस असे जात होते, ती मोठी होत होती.... एक दिवस तिच्या बापाने तिच्यासाठी एका म्हातार्‍याचं स्थळ आणलं. वारीसचं रूप पाहून म्हातार्‍याने तिला मागणी घातली होती, त्याबदल्यात तो तिच्या बापाला पाच उंट आणि पंचवीस शेळ्या देणार होता. वारीस आईजवळ रडली, म्हणाली यापेक्षा तू मला मारून का टाकत नाहीस?
मध्यरात्री आईने वारीसला हळूच उठवले आणि म्हणाली, " सूर्य उगवतो त्या दिशेने पळत जा. तिकडे मोगादिशू आहे, कदाचित तिथे तुझी बहीण भेटेल. आता पळ... तू आणि तुझं नशीब." वारीस जिवाच्या आकांतानं पळात राहिली, काही वेळाने पाहिलं तर बाप मागून येत होता... तिला त्याच्यापेक्षा जास्त वाळवंटाची सवय होती... केंव्हातरी बाप थकला थांबला..... चारपाच दिवसांनी ती एका सडकेपाशी पोचली. मग बसवाल्याच्या कृपेने मोगादिशूला... मोगादिशू सोमालियाची राजधानी आहे...... काही दिवसांनी अचानक तिला तिची बहीण अमन भेटली.... मग तिच्याकडे राहिली..... अमनही तिच्याकडून भरपूर कष्ट करवून घेत असे..... मग मावशीकडे गेली.... योगायोगाने एका मावशीचा नवरा राजदूत होता .... मग घरकामात मगत करायला म्हणून त्यांच्याबरोबर लंडनला आली..... त्यांच्याकडे मोलकरीण म्हणूनच राहिली..... तीन वर्षांनी ते कुटूंब सोमालियात परत जाताना त्यांच्याबरोबर परत गेली नाही. लंडनमधेच कुठे कुठे कामे शोधत राहिली.
तिचं रूप आणि बांधा कुणाच्याही नजरेत भरेल असाच होता. एका फोटोग्राफरने तिचे फोटो काढले पण बदल्यात काहीही पैसे दिले नाहीत. तिला धड इंग्लिश बोलता यायचं नाही. कुठूनतरी तोडकं मोडकं शिकली. ती मॅकडोनाल्डस मधे बशा धुवायचं, फरशा आणि भिंती धुवायचं काम करत होती. तेव्हा तिला डोनोव्हान या फोटोग्राफरचा फोटो काढायला ये म्हणून निरोप मिळाला. जावं की नाही , ती विचार करत होती. जाऊन तर पाहू, असे ठरवून गेली.
टेरेस डोनोव्हान जागतीक किर्तीचा छायाचित्रकार होता. त्याने तिला ठरलेले हजार पौंड दिले आणि तिचे फोटो काढले. त्यावर्षी पिरेल्लीची थीम होती, ’ब्लॅक ब्युटी’ आफ्रिकन तरूणींचे फोटो कॅलेंडरवर झळकणार होते. .......... आणि मुखपृष्ठासाठी वारीसच्या छायाचित्राची निवड झाली!
....................................................................................................
वारीस अक्षरश: खोर्‍याने पैसे कमवू लागली..... काही दिवसांतच तिने मर्सिडीज घेतली, लंडनमधल्या उच्चभ्रू भागात एक बंगला घेतला.......
......................................................
सारेच कसे अविश्वसनीय!
इथून पुढे एखाद्या राजकन्येसारखी वारीसची गोष्ट गेली असती....... पण तिच्या भूतकाळात आणखी काही दडलेले होते!
(संदर्भासाठी डॉ. श्रीकांत मुंदरगी यांच्या ’वाळूत उमललेलं फूल’ या चंद्रकांत दिवाळी अंकातील लेखाचा उपयोग झाला आहे. )
