माणसांच्या प्रतिक्रियांमधे, वागण्यात किती आणि कुठला भाग स्वभावाचा आहे कुठला घडवण्याचा आहे हे स्पष्टपणे सांगता येईलच असं नाही.
कुठल्याही परीस्थितीत माणूस स्वत्व टिकवण्याचा प्रयत्न करत असणार...... बहुदा.
प्रत्येकच बाईचा एक कुठला कुठला प्रांत असेल तिथे ती स्वाभिमानाने उभी राहात असेल.
क्वचित कोणी त्या प्रांताबद्दल हळवी होऊन बोलताना आपण मन लावून ऎकलं तर कळतं..... इथे ही उभी आहे.... ताठ मानेने.... लवलेली नाही.
एक मैत्रिण एकदा चारचाकी गाडी शिकण्याविषयी म्हणाली होती, " आत्मविश्वास वाढवला पाहिजे, खरं आहे...... पण हा( नवरा) त्याच्या गाडीला फार जपतो....... जाऊ दे. ..... मी कधीतरी माझ्या पैशातून गाडी घेईन मग चालवीन...... याची गाडी नकोच. "
एका मैत्रिणीला काही कामासाठी चार-सहा वेळा माहेरी जावं लागलं. दहा-बारा तासांचा रेल्वेचा प्रवास... फार दगदग होत होती, नवरा म्हणाला, " विमानाने जा पुढल्या वेळी " .... मैत्रिण हे सांगत होती, पुढे म्हणाली, " माझा पगार काही एवढा नाही की विमानाने प्रवास करू. आता सहा महिन्यात प्रमोशन होईल. पगारही वाढेल. मग बघू. येईन कधीतरी विमानाने. "
तुम्हांला वाचून कदाचित हट्टीपणा, दुराग्रह वाटेल, तसं नाही.
इथे त्या स्वत:च्या बाजूने उभ्या आहेत, आत्मसन्मान जपू पाहताहेत.
परावलंबी...... मानसीक, भावनिक, आर्थिक परावलंबन! ....... अशा बायका..... पण त्यातल्या कदाचित काही बायका नक्कीच आब सांभाळून असतात.
नवर्‍याने दागिने घ्यावेत, साडी घ्यावी, कुठल्या कुठल्या निमित्ताने, म्हणून हट्ट करणार्‍या बायका असतीलच/ आहेतच.... कदाचित बहुसंख्येने... पण हे काहीही न मागणार्‍या बायकाही असतात.
नवर्‍याने काही काही पैशांनी मिळू शकणारं आठवणीने घेऊन दिलं म्हणजेच प्रेम, असंच आहे ना समाजात!
देण्याघेण्यातली सहजता जाऊन तिथे अपेक्षा/ आग्रह आला तर तो व्यवहारच!
नवर्‍याला ’मला गळ्यातलं हवं’ आणि "हीच साडी हवी" वगैरे मागणार्‍या बायकांच्या धीटपणाचं मला कौतुक वाटतं, मला तुझा वेळ दे म्हणण्याचं धैर्य माझ्यात नाही.
आपल्याला नवर्‍याने काही काही वस्तुरूप भॆटी दिल्या पाहिजेत, ही अपेक्षा म्हणजे दोघांमधलं नातं समानतेचं नाही.
अशा बायकांच्या स्वाभिमानाचं क्षेत्र कदाचित वेगळं असेल. कुठेतरी त्या न झुकता उभ्या असतीलच. त्याशिवाय इतकं लांब आयुष्य तरून जाणं कसं शक्य आहे?
कळत - नकळत, जाणीवपूर्वक, अजाणता प्रत्येक बाई / प्रत्येक माणूसच मनातल्या मनात आपल्या भावना, इच्छा - आकांक्षा, गरजा, हळव्या जागा यांचं एक वर्गीकरण करत असणार! कुठे तो ढोबळ असेल, कुठे टोकदार, संवेदनशील!
कधीतरी क्वचित बायका मनातल्या गोष्टी बोलत असतात, त्या कान देऊन ऎकल्या पाहिजेत. ......
माणसांच्या प्रतिक्रियांमधे, वागण्यात किती आणि कुठला भाग स्वभावाचा आहे कुठला घडवण्याचा आहे हे स्पष्टपणे सांगता येईलच असं नाही.
कुठल्याही परीस्थितीत माणूस स्वत्व टिकवण्याचा प्रयत्न करत असणार...... बहुदा.
प्रत्येकच बाईचा एक कुठला कुठला प्रांत असेल तिथे ती स्वाभिमानाने उभी राहात असेल.
क्वचित कोणी त्या प्रांताबद्दल हळवी होऊन बोलताना आपण मन लावून ऎकलं तर कळतं..... इथे ही उभी आहे.... ताठ मानेने.... लवलेली नाही.
*******
