सांगू तरी कोणापाशी

सरलं दळण
माही भरली ओंजळ
सोन्याची तुळस
वर मोत्याची मंजूळ

सरलं दळण
मी ते आनिक घेणार
देवा विठ्ठ्लाची
मले पालखी येणार

जिवाले जड झालं
सांगू तरी कोणापाशी
शेवटला भास
मन फिरते आकाशी

गेला माहा जीव
मले भीतीशी कुटवा
सोन्याचं पिंपळपान
माह्या माहेरी पाठवा

गेला माहा जीव

राया रडे खळाखळा

लग्नाचा जोडा

न्हाई मिळत येळोयेळा

गेला माहा जीव

नका करू संध्याकाळ

पोटच्या पोराची

थंड्या पान्याची आंगूळ

गेला माहा जीव

माह्या किरडीले साकळ्या

दिर लावी ओझा खांदे

राम चालू द्या मोकळा

शेवंतीचं बन या कार्यक्रमातलं हे शेवटचं गाणं आहे, माधुरी पुरंदरे ते प्रभावीपणे सादर करतात. हे जात्यावरचं गाणं आहे. 

एक सासुरवाशीण आपलं मन मोकळं करते आहे. कदाचित जातं ओढायला सोबतीण आहे, बहुदा नाही.

सकाळी लवकर उठून रोजचं दळण दळायचं.

... सकाळी सकाळीच ती आपल्या मरणाचं स्वप्न पाहते आहे. तो सगळा प्रसंग ती डोळ्यासमोर उभा करते....

पहिल्यांदा अंगावर शहारे येतात ते , 

गेला माहा जीव

नका करू संध्याकाळ

पोटच्या पोराची

थंड्या पान्याची आंगूळ

हे ऎकून / वाचून....
...

सगळंच तर ती स्पष्टपणाने सांगते आहे.

......

पुन्हा पुन्हा वाचताना मी थबकले ...

जिवाले जड झालं
सांगू तरी कोणापाशी

मला वाटलं या शोकांतिकेचं मूळ या ओळींमधे तर नाही?

समाजाच्या चाकोर्‍या, रूढी, परंपरा माणसांना काचत असतात, त्या मोडता येतील इतके बळ सामान्य सासुरवाशीणीत कुठून असणार?

तिने सहन करत राहणे एवढेच अपेक्षित आहे. 

माहेर नुसते नावालाच. सासर घरी माप ओलांडून आल्यावर त्या घरातून बाहेर पडायचे ते तिरडीवरूनच.

हे काहीही एक बाई बदलू शकत नाही. मुळात तिच्यात काही मानसिक बळ असावं असं तिला वाढवलंच जात नाही.

हे स्वीकारू या.

पण तिचा त्रास, जाच तिने बोलून दाखवावा, मनमोकळं करावं असं तरी कुणी हवं ना?

......

जिवाले जड झालं
सांगू तरी कोणापाशी

अशी एखादी सखी असती तर कदाचित सहन करायची ताकद मिळाली असती.

~~~

काय केलं असेल तिने? एखादा आड, विहिर जवळ केली असेल??

जीव तिच्यात गुंतून राहतो.

..................

आजच्या आपल्या समाजातही ’सहनही करायचं आणि बोलायचंही नाही’  असं आहे.

ते बदलण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे.

निदान बोलायला तरी हवं.

....................